Mồng 1 tháng giêng năm Kỉ Sửu

Cầu Long biên

Pont Paul Doumer - Cầu Long biên vào những năm 1950

*******

Lịch sử cây cầu

Cầu Long biên, tên gọi cũ là cầu Paul Doumer, bắc qua sông Hồng tại Hà nội. Cây cầu này được khởi công xây dựng năm 1899*, nối hai bờ ngày mồng 3 tháng chạp 1901, và được khánh thành sáng 28 tháng hai 1902.

Năm 1897, một cuộc thi thiết kế cầu được tổ chức. Phương án thiết kế của Gustave Eiffel** được chọn. Việc thi công cây cầu được tổ chức đấu thầu và hãng Daydé & Pillé*** giành được quyền thi công phần cầu chính, còn việc xây dựng đường dẫn thuộc về Nha Công chính Đông dương. Chi phí ban đầu của công trình này là 6.200.000 francs Pháp. Có tài liệu ghi giá trị của cây cầu là 10.500.000 francs.

Tên của vị Toàn quyền Đông dương lúc bấy giờ, Paul Doumer, người ra sức khởi xướng việc phát triển hệ thống giao thông đường sắt, được dùng để đặt cho cây cầu. Sau tháng tám 1945, cây cầu này được đổi tên thành Long biên.
Quá trình xây dựng cây cầu này diễn ra nhanh chóng được xem như một ngoại lệ xét trên phương diện vị trí xây dựng nằm quá xa nước Pháp và ngành luyện thép bản địa non yếu vào thời kì đó. Vì thế, đây là một kì tích thực sự về cung ứng nguyên vật liệu.
Cầu Long biên là một trong số nhiều công trình kiến trúc kim loại được xây dựng theo phong cách Eiffel, phong cách này ta còn bắt gặp ở Đà lạt.

Cầu có một làn đường sắt chạy giữa, hai bên dành cho xe cơ giới và khách bộ hành. Đây là cây cầu thuộc kiểu dầm hẫng với tổng chiều dài phần dàn thép là 1680 mét. Cầu gồm hai mố, mười chín nhịp dầm thép đặt trên hai mươi trụ cao hơn bốn chục mét (kể cả móng), nhịp dài nhất là 106 mét, đường dẫn xây bằng đá có tổng chiều dài là 896 mét. Cây cầu có một làn đường sắt đơn ở giữa, hai bên dành cho xe cơ giới và khách bộ hành. Đường cho các loại xe là 2,6 mét và luồng đi bộ là 0,4 mét. Luồng giao thông của cầu theo hướng đi xuôi ở phía trái cầu chứ không phải ở bên phải như các cầu thông thường khác. Cây cầu đầu tiên trên sông Hồng này cũng là cầu thép ra đời sớm nhất Đông Nam Á. Với kết cấu độc đáo, nó trông giống như một đàn rồng bay từ Kinh Bắc, quê hương Lý Thái Tổ về kinh thành Thăng Long. Một điểm đáng lưu ý nữa ở công trình này là có thể nó được lắp ráp chủ yếu bằng phương pháp thủ công với hai loại thép góc, thép bản và đinh tán, rất đơn giản và thoáng.

Do không được bảo dưỡng và nhất là bị Không lực Hoa kì ném bom dữ dội mười bốn lần trong cuộc chiến tranh Việt nam, tuy không bị phá huỷ hoàn toàn, kết cấu của cây cầu bị ảnh hưởng nặng. Người ta đã phải đóng thêm nhiều trụ để nó có thể đứng vững.

Hiện trên thế giới chỉ còn lại ba cây cầu được thiết kế hoàn toàn bằng sắt thép, trong đó có cầu Long biên của Việt Nam, hai cây cầu còn lại nằm ở Chi Lê và Pháp.

* Theo Tô Hoài và Nguyễn Vinh Phúc, cầu Long biên đươược khởi công xây dựng tháng chín 1898.

** Về cuộc đời và sự nghiệp của Gustave Eiffel, xin xem thêm tại đây

*** Cũng kể từ thời gian đó, Dayé & Pillé được sáp nhập vào Hãng Eiffel