vendredi 20 mars 2009

Brasil

Terra Brasilis


#718. 200 escudos đúc năm 1999


Đất Ba-tây

**********************

Một tấm bản đồ Brasil do các nhà thám hiểm Bồ-đào-nha vẽ năm 1519


Brasil có nhiều đặc điểm chung với hầu hết các quốc gia Nam Mĩ khác: đây là một nước có đa số người dân theo đạo Thiên chúa, mật độ dân cư khá thấp và tập chung cao ở thành thị. Từng là một thuộc địa trù phú của triều đình Bồ-đào-nha trong nhiều thế kỉ, ngày nay đất nước này là di sản duy nhất của Bồ-đào-nha ở châu Mĩ. Đại diện cho di sản đó là ngôn ngữ chính thức, tiếng Bồ-đào-nha.

***

Theo chính sử, nhà thám hiểm Pedro Álvares Cabral người Bồ-đào-nha khám phá ra miền đất này vào ngày 22 tháng tư 1500. Tuy nhiên, thời gian đầu, người Bồ-đào-nha không mấy mặn mà với Brasil mà tập trung nhiều hơn vào các hoạt động thương mại với Trung-hoa, Ấn-độ và Indonesia. Với nguồn tài nguyên và đất đai chưa khai phá hết sức lớn, nhiều nước châu Âu khác như Pháp và Hà-lan cũng muốn lập thuộc địa tại Brasil song cuối cùng đều thất bại trước người Bồ-đào-nha.
Tên gọi Brasil bắt nguồn từ tên một mặt hàng xuất khẩu chủ lực của vùng đất này: cây vang (trong tiếng Bồ-đào-nha là Pau-Brasil), một loại cây cung cấp nhựa để làm phẩm nhuộm màu đỏ. Sang thế kỉ XVII, mía đường dần thay thế cây vang để trở thành mặt hàng xuất khẩu chính của Brasil. Các quý tộc và chủ đất người Bồ-đào-nha đã lập ra các đồn điền trồng mía rộng lớn và bắt hàng triệu người da đen từ châu Phi sang làm nô lệ làm việc trên các đồn điền này. Người da đen bị đối xử rất khắc nghiệt nên họ đã nhiều lần nổi dậy đấu tranh, mà tiêu biểu là cuộc khởi nghĩa năm 1835 tại Salvador, Bahia song thường không thành công.

***

Vào năm 1808, để chạy trốn khỏi quân đội Napoléon, hoàng gia Bồ-đào-nha cùng chính phủ đã di cư đến thủ đô lúc bấy giờ của Brasil là Rio de Janeiro. Đây là chuyến di cư xuyên lục địa của một hoàng tộc duy nhất trong lịch sử. Năm 1815, vua João VI (Jean IV) của Bồ-đào-nha tuyên bố Brasil là một vương quốc hợp nhất với Bồ-đào-nha và Algarve (nay là miền nam Bồ-đào-nha). Từ đó, về mặt danh nghĩa, Brasil không còn là một thuộc địa nữa nhưng quyền nhiếp chính thì vẫn nằm trong tay của Bồ-đào-nha. Khi João VI trở về chính quốc vào năm 1821, con trai ông là Pedro lên nối ngôi vua Brasil. Ngày 7 tháng chín 1822, trước phong trào đấu tranh của người dân, Pedro đã tuyên bố Brasil li khai khỏi Bồ-đào-nha (khẩu hiệu "Độc lập hay là Chết") và thành lập Đế chế Brasil độc lập. Vua Pedro tự phong danh hiệu Hoàng đế Pedro I của Brasil và thường được biết đến với tên gọi Dom Predo.

***

Hoàng đế Pedro I trở về Bồ-đào-nha vào năm 1831 do những bất đồng với các chính trị gia Brasil. Con trai ông là vua Pedro II lên ngôi năm 1840 khi mới mười bốn tuổi sau chín năm chế độ nhiếp chính. Pedro II đã xây dựng một chế độ quân chủ gần giống nghị viện kéo dài đến năm 1889 khi ông bị phế truất trong một cuộc đảo chính để thành lập nước cộng hòa. Trước khi kết thúc thời gian cai trị của mình, vua Pedro II đã xóa bỏ chế độ chiếm hữu nô lệ tại Brasil vào năm 1888. Đây cũng chính là nguyên nhân khiến ông bị giới chủ nô căm ghét và loại bỏ khỏi ngai vàng.

***

Pedro II bị phế truất vào ngày 15 tháng 11 năm 1889 trong một cuộc đảo chính quân sự của những người cộng hòa. Tướng Deodero de Fonseca, người lãnh đạo cuộc đảo chính đã trở thành tổng thống trên thực tế đầu tiên của Brasil. Tên của đất nước được đổi thành Cộng hòa Hợp chúng quốc Brasil, và từ 1967 cho đến nay nước này mang tên Cộng hòa Liên bang Brasil.

Nguồn chính wikipedia tiếng Việt

************

Xem Mélodie d'amour (Kaoma)



Aucun commentaire: